استفاده از نمای شیشه ای در ساختمانهای تبریز طی سالهای اخیر گسترش فراوانی یافته و موجبات نگرانی کارشناسان را فراهم کرده است.
نماسازی شیشه ای علاوه از نقطه نظر ایمنی از حیث زیست‌محیطی نیز برای شهر و شهروندان خطرناک بوده و نوعی الگوبرداری کورکورانه از معماری اروپایی است.
این عده در استدلالهای خود به شرایط اقلیمی کشورمان و نیز موقعیت استقرار آن روی گسلها استناد کرده و بر این باورند که کاربرد شیشه در نمای ساختمانها باید با در نظر گرفتن موارد فوق طراحی و اجرا شود و مدیریت شهری و نیز دستگاههای دولتی در نماسازی ساختمانهای مشارکتی و یا متعلق به خود محدودیتهایی را اعمال کنند.
شاید در همین راستا بود که آیین نامه "سیما و منظر شهری" با هدف ساماندهی سیما و مناظر شهری و احیای فرهنگ معماری و شهرسازی غنی گذشته کشور در سال 87 به تصویب رسید و لازم الاجرا شد.
این آیین نامه همچنین تلاشی به منظور استفاده بهینه از منابع و تامین سلامت و رفاه ساکنان شهرها، عامل افزایش تعاملات اجتماعی و نیز ابزاری برای جلوگیری از بروز ناهماهنگیهای بصری و کارکردی در فضاها و فعالیتهای شهری به حساب می آید.
با وجود تصویب این آیین نامه، برخی از مالکان ساختمانها در کلانشهر تبریز از ضوابط موجود تخطی کرده و حاضر نیستند قوانین مربوط به ساماندهی سیما و منظر شهری را اجرا کنند که البته باید در انتظار برخورد شهرداری باشند.
ممنوعیت نمای شیشه ای در کاربریهای عمومی
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز در این زمینه گفت: استفاده از نمای شیشه ای در ساختمانهای با کاربری عمومی ممنوع است و با متخلفان به شدت برخورد می شود.
محمد عزتی افزود: بانکها، پاساژها، مجتمع های اداری و تجاری و ساختمانهای بهداشتی و درمانی از جمله ابنیه ای هستند که با توجه به کاربری عمومی شان استفاده از نمای شیشه در آنها ممنوع است.
وی گفت: طراحی شهری و مبحث نما از جمله موضوعات مهم در شهرسازی و معماری است که در کشورمان چندان که باید به آن پرداخته نشده است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز تاکید کرد: در برنامه ها و سیاستگذاریهای جدید در حوزه شهرسازی و معماری نگاه ویژه و تخصصی به این موضوع شده بطوریکه همه ساختمانهایی که مجوز ساخت آنها از سال تصویب آیین نامه مزبور به بعد صادر شده مشمول این مقررات هستند.
عزتی در خصوص ساختمانهایی که در برخی از مناطق کلانشهر تبریز بدون رعایت تاییدیه این کمیته و با نمای تمام شیشه‌ای ساخته می‌شوند گفت: قطعا این ساختمانها تا پیش از سال 87 ساخته شده اند وگرنه براساس مصوبه شورای عالی شهرسازی استفاده بیش از 40 درصد شیشه در نمای ساختمان تخلف محسوب می‌شود.
به گفته وی سال اخذ پروانه و شروع عملیات ساخت برجهای بلور، شهران و پروژه چهارراه شریعتی تبریز که دارای نمای شیشه ای هستند قبل از تصویب آیین نامه سیما و منظر شهری بوده است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز با تاکید بر برخورد با قانونشکنان افزود: در عین حال باید در کنار برخورد فرهنگسازی شود و این موضوع مقوله‌ای نیست که بتوان با زور و اجبار به مردم شهر تحمیل کرد.
انتقاد از معماری سازه ای بر پایه شیشه
رئیس سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی نیز با انتقاد از رواج معماری سازه ای بر پایه شیشه در کلانشهر تبریز، اظهار داشت: نماهای شیشه ای علاوه بر هدر دادن انرژی، امنیت لازم در هنگام زلزله را ندارد.
حسین خلیلی‌مرد ساخت برج بلور در تبریز را مصداقی از این سبک معماری نادرست خواند و گفت: اگر زلزله‌ای در تبریز رخ دهد، شیشه‌های فراوان این برج و برجهای مشابه مانند هزاران شمشیر خطرناک عمل خواهد کرد.
این مقام مسئول اضافه کرد: معماری سازه ای بر پایه شیشه بیشتر در مناطقی از جهان مرسوم است که از آفتاب بهره کمی دارند اما در ایران که خورشید و نور آفتاب در آن زیاد است، این معماری پذیرفتنی نیست.
مسئولان اجرایی در حوزه معماری و شهرسازی همانند کارشناسان، ایجاد محدودیت در استفاده از نمای شیشه‌ای در بناها را به دلایل مختلفی ضروری دانسته و تاکید می‌کنند، هدف از ساماندهی نماها، یکدست کردن آنها نیست بلکه نماهای شهری باید به گونه‌ای باشد که موجب اغتشاش بصری نشده و همچنین منطبق بر فرهنگ و اقلیم بومی باشد که البته نماهای شیشه‌ای این ویژگی‌ها را ندارد.
محدودیت اقلیم
رئیس سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی محدودیت اقلیم را از علل محدودیت استفاده از شیشه در بناها دانسته و معتقد است: هوای گرم و نیمه خشک ایران و میزان بالای تابش نور یکی از دلایلی است که استفاده از نماهای شیشه‌ای به میزان زیاد را زیر سئوال می‌برد و انعکاس نور درونی و بیرونی برای مناطقی با این نوع آب و هوا و تابش نور فاقد مطلوبیت است.
حسین خلیلی مرد با تشریح موقعیت جغرافیایی آذربایجان شرقی و تبریز اظهار داشت: برای چنین اقلیمی با میانگین زیاد روزهای آفتابی، استفاده رو به افزایش شیشه در نمای ساختمان، با هیچ منطقی سازگار نیست و نبود قوانین محدود‌کننده در استفاده از این ماده ساختمانی حاصلی جز اتلاف انرژی نخواهد داشت.
این کارشناس ارشد شهرسازی اضافه کرد: بر اساس عامل زیبایی‌شناسی نیز بنایی که یکنواختی آزاردهنده نداشته باشد و تنوع و یکپارچگی در آن رخ بنماید، از مطلوبیت بیشتری برخوردار است در حالی که بناهای تمام شیشه علاوه بر اینکه تناسب بصری ندارند، خشک و بی‌روح به‌نظر می‌رسند که حتی با انعکاس نور از طریق شیشه عابران را آزار می‌دهد.
خطر زلزله
رئیس سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی همچنین زلزله را از دیگر علل محدودیت در استفاده از نمای شیشه‌ای عنوان کرد و گفت: با توجه به زلزله‌خیز بودن تبریز و ایران ضرورت اعمال محدودیتهایی در کاربری شیشه در بنا وجود دارد چراکه استفاده بیش از اندازه از شیشه در ساختمان خطر ریزش در زمان وقوع این‌گونه حوادث را بالا برده و اصولاً منطقی نیست.
وی افزایش استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمانها را به علت استقرار تبریز روی گسل نگران‌کننده خواند و افزود: افزایش ضریب ایمنی و رعایت مبحث 19 مقررات ملی ساختمان از جمله اهداف مورد نظر برای جلوگیری از ساخت نماهای شیشه‌ای است.
نمای شیشه‌ای و اتلاف انرژی
رئیس سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی اتلاف بالای انرژی در نمای شیشه‌ای را نیز یادآور شد و افزود: سطوح شیشه‌ای بزرگ فوایدی از لحاظ استفاده از نور طبیعی روز دارند اما از آنجا که پنجره‌ها و به‌طور کلی شیشه‌ها، یکی از بهترین گذرگاه‌های گرما و سرما محسوب می‌شوند، باعث اتلاف بالای انرژی می شوند.
خلیلی مرد افزود: نمای شیشه ای در ساختمان ها علاوه بر اینکه عامل رد و بدل سریع انرژی است، با توجه به اینکه امروزه بیشتر ساختمانها به خیابان و معابر پر رفت‌وآمد مشرف هستند، باعث ایجاد سر و صدا و برهم خوردن آرامش در محل می شود.
***
در یک دسته‌بندی کلی، کارشناسان و مسئولان اجرایی در حوزه معماری و شهرسازی، ایجاد محدودیت در استفاده از نمای شیشه‌ای به دلایل مختلف اعم از اقلیم، ایمنی، انرژی و زیبایی را یک ضرورت دانسته و ابراز امیدواری می کنند که ضوابط قانونی از ادامه روند استفاده از آن در بناها جلوگیری خواهد کرد.
با همه این اوصاف باید گفت که تبریز در حال تبدیل شدن به شهری شیشه ای است که به شدت خطر را در رخت شیشه ای خود احساس می کند.